"....เพราะเหตุใด พญานาค ถึงเปรียบดั่งเป็นผู้พิทักษ์ปกปักษ์พระพุทธศาสนา...."
...พญานาคนั้นมีบทบาทสำคัญในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างมาก เพราะสังเกตได้ว่า ในพุทธประวัติก็จะมีเรื่องราวของพญานาคปรากฎอยู่ด้วย เนื่องจากพญานาคนั้น เป็นผู้พิทักษ์ปกปักษ์พระพุทธศาสนา อนึ่งด้วยว่าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็เคยเกิดเป็นพญานาคมาก่อน
พระพุทธเจ้าโคตมะ เคยเกิดเป็นพญานาค (อตุลนาคราช) ในอรรถกถาชาดก เอกนิบาต ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๑ หน้าที่ ๕๘ กล่าวถึงพระพุทธเจ้าเคยเป็นพญานาคว่า...
ในกาลนั้น พระโพธิสัตว์เกิดเป็นพญานาคชื่อ “อตุละ” เมื่อได้ทราบข่าวการอุบัติขึ้นของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระนามว่า "..สุมนะ.." แล้วก็ปิติยิ่ง รีบพาเหล่าญาติบริวารออกจากเมืองเข้าเฝ้าโดย กระทำอธิการอันยิ่งใหญ่
ได้แก่ถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุสงฆ์จำนวนถึงหนึ่งแสนโกฏิ มีพระพุทธเจ้าเป็นประธาน ถวายผ้าจีวรรูปละ ๑ คู่ ขอถือพระพุทธองค์เป็นสรณะ พร้อมกล่าวคำขอเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งในอนาคต
พระบรมศาสดาสุมนะพุทธเจ้าตรัสพุทธพยาการณ์ว่าอีก ๒ อสงไขยแสนกัป จะได้เป็นสมปรารถนา คือ จะได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณเป็นพระพุทธเจ้าในอนาคตอย่างแน่นอน
โดยพระนครของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นชื่อ เมขลา พระราชาทรงพระนามว่า สุทัตตะ เป็นพระราชบิดาพระราชมารดาทรงพระนามว่า สิริมา พระอัครสาวกสององค์คือ สรณะ และ ภาวิตัตตะ พระอุปราชนามว่าอุเทนะ พระอัครสาวิกาสององค์นามว่า โสณาและอุปโสณา และต้นนาคพฤกษ์เป็นไม้ตรัสรู้ พระสรีระสูงได้ ๙๐ ศอก ประมาณพระชนมายุได้ ๙๐,๐๐๐ ปี ด้วยประการฉะนี้
อตุลนาคราช มีความยินดีเป็นอย่างยิ่ง พากันกลับเมืองนาค มีความปีติด้วยคำพยากรณ์จนสิ้นชีวิต
ในชาตินี้พระโพธิสัตว์มิได้ออกบวชเป็นภิกษุเพราะไม่ได้กำเนิดเป็นมนุษย์ และไม่ได้บำเพ็ญเพียรเจริญภาวนา ให้ได้ฌาน อภิญญา สมาบัติ อันใด เพราะเป็นการกระทำที่ยากเกินวิสัย คงบำเพ็ญความดีอันเป็นบุญกุศลที่พอเหมาะกับอัตภาพของตน เช่น เรื่องทาน เรื่องศีล เท่านั้น
ภูริทัตชาดก คือ ทศชาติชาดกที่เป็นหนึ่งในสิบพระชาติสุดท้ายที่พระพุทธเจ้าทรงเสวย ซึ่งในชาติหนึ่งเคยเกิดเป็นนาคราชนามว่า ...
“..ภูริทัต..” เนื้อหาในทศชาดกดังกล่าวได้แสดงถึงการบำเพ็ญศีลบารมี คือการารักษาศีล
มีเรื่องเล่าว่า ภูริทัตตนาคราช ไปจำศีลอยู่ริมฝั่งแม่น้ำยมุนา ยอมอดทนให้หมองูจับไปทรมานต่าง ๆ ทั้ง ๆ ที่สามารถจะทำลายหมองูได้ด้วยฤทธิ์ มีใจตั้งมั่นต่อศีลของตน ในที่สุดก็ได้อิสรภาพ
นอกจากนี้พระพุทธเจ้ายังเคยเกิดเป็นพญานาคหลายต่อหลายชาติด้วยกัน..."
ที่มา : อรรถกถาชาดก เอกนิบาต ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๑ หน้าที่ ๕๘
กราบขอบพระคุณ และขออนุโมทนาบุญท่านเจ้าของภาพวาดสีน้ำมันนี้ พร้อมทั้งผู้ที่มีส่วนร่วมในการเผยแผ่โอวาทธรรมนี้ ทุกๆท่าน